- Miniony rok był dla Grupy Kapitałowej LOTOS okresem budowy kultury firmy opartej na etycznych wartościach. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w tytule obecnego Zintegrowanego Raportu Rocznego.

Rok 2012 był czasem sukcesu Programu 10+. Inwestycji, dzięki której rafineria Grupy LOTOS zyskała całkowicie nowe możliwości zwiększenia przerobu ropy, jak i jakości tego procesu. Przyjęta po zakończeniu Programu 10+ strategia biznesowa wskazywała, jaka ma być firma w kolejnych perspektywach – w roku 2015 i 2020. W małym stopniu odnosiła się jednak do tego, jakie wartości i jaka świadomość muszą charakteryzować ludzi LOTOSU, by możliwe było osiągnięcie wszystkich założonych w niej celów. Określenie tych zasad nastąpiło w 2012 roku, kiedy to odwołaliśmy się do wspólnego wszystkim pracownikom firmy doświadczenia minionej dekady.

Tych pierwszych 10 lat budowy Grupy Kapitałowej LOTOS obfitowało w wyjątkowe dla nas wydarzenia. Stworzyliśmy pionowo zintegrowany koncern naftowy w czasach, gdy sam ten termin w polskich warunkach brzmiał nierealnie. Zrealizowaliśmy Program 10+, największą inwestycję gospodarczą w naszej części Europy, dzięki wizji i skupieniu wokół wspólnego przekonania, że ten sukces będzie możliwy. To doświadczenie ukształtowało nas na kolejne lata, a jednocześnie stworzyło podstawy wyrazistego systemu wartości. Nie narzuconego z zewnątrz, ale wypracowanego przez nas samych. W minionym roku został on usankcjonowany w polityce firmy.

Priorytetem roku 2012 było formalne zbudowanie podstaw pod wewnętrzny, jakościowy rozwój firmy. Dalszy jej rozwój jest niezbędny, żeby nie zaprzepaścić potencjału, jaki wypracowaliśmy w ostatnim dziesięcioleciu. Spójny, łączący ludzi system wartości, to w obecnych czasach źródło przewagi konkurencyjnej na rynku.

Przed Grupą LOTOS wiele ambitnych i dalekosiężnych planów, w które chcemy angażować się z takim samym przekonaniem, z jakim realizowaliśmy Program 10+. Pozytywne doświadczenie wyniesione z przeszłości pozwoli nam przeprowadzić zmiany konieczne dla rozwoju firmy i umocnić styl zarządzania oparty na wartościach wspólnych wszystkim pracownikom.

Celem 2012 roku stało się stworzenie korporacyjnego systemu etycznego, którym będą się kierować pracownicy, i dzięki któremu ich praca będzie bardziej efektywna i skuteczna. „Światła strategii” w tym roku skierowane zostały na wartości intelektualne i emocjonalne oraz kompetencje firmy. Powstała wypracowana przez szeroką reprezentację pracowników i kadry kierowniczej Strategia społecznej odpowiedzialności Grupy Kapitałowej LOTOS do 2015 r. Jednym z jej kluczowych elementów jest Program etyczny zawierający Kodeks etyki.

W 2012 roku w toku konsultacji społecznych – obejmujących wszystkich pracowników zarówno w Polsce, jak i zagranicą – opracowano etyczną wizję LOTOSU. Powstała wizja, która określa system wartości, jakim winni się kierować w swojej pracy ludzie, niezależnie od piastowanego stanowiska, realizowanych zadań czy miejsca w strukturze grupy kapitałowej. Mając oparcie w kulturze wartości i społecznej odpowiedzialności, w nowy okres wchodzimy dobrze przygotowani do wyzwań. Ten etap doskonalący nasze kompetencje w sferze intelektualnej i emocjonalnej był niezbędny. Przygotował LOTOS na kolejną transformację. Dzięki temu, gdy wielu wokół nas zastanawia się, jak przetrwać niekorzystny czas, my już działamy, by wygrać przyszłość.
 

- Jaki charakter będzie miała planowana zmiana?

W 2013 roku rozpoczęliśmy realizację nowego programu rozwojowego „Efektywność i Rozwój”. Ta nazwa mówi sama za siebie. Wykorzystując dorobek minionej dekady, chcemy uczynić duży krok do przodu. Naszym celem jest uwolnienie potencjału inwestycyjnego, jaki mają podmioty tworzące grupę kapitałową. Program pozwoli części spośród nich funkcjonować w nowym wymiarze organizacyjnym i kapitałowym, dzięki czemu będą mogły znaleźć strategicznych partnerów mogących skutecznie umocnić ich pozycję na rynku w obszarach, które nie są bezpośrednio związane z podstawowym biznesem koncernu naftowego. Pozostałym spółkom Grupy Kapitałowej LOTOS pozwoli natomiast zwiększyć efektywność funkcjonowania, przy jednoczesnym ograniczeniu ryzyka inwestycyjnego, co w obecnych warunkach rynkowych ma duże znaczenie.

Mówiąc o istocie zmiany, muszę podkreślić, że ma ona charakter głęboko motywujący. Dotyczy to zarówno kadry menadżerskiej, jak i pracowników. W niełatwych czasach sprzyjających chęci przeczekania, dynamicznie wychodzimy z programem rozwoju. Odpowiedzialnie komunikujemy się z ludźmi, tłumacząc im, w jaki sposób podchodzimy do redefiniowania naszego kapitału, także intelektualnego. Człowiek jest najważniejszym ogniwem zmiany. To on znajduje się w centrum nowego programu.

LOTOS ma dobre doświadczenia z okresu transformacji, gdyż w większości ci sami ludzie przeobrażali Rafinerię Gdańską w liczący się dziś na międzynarodowym rynku koncern naftowy. Ten społeczny kapitał tworzy potencjał wieloletniego rozwoju. Daje szansę, która przyczyni się do powstawania nowych miejsc pracy i budowy innowacyjnych modeli biznesowych z korzyścią dla otoczenia, w jakim funkcjonujemy.
 

- Jak wygląda sprawa złoża Yme i perspektyw pozyskania przez LOTOS własnej ropy ze złóż pod Morzem Norweskim?

Jak wielokrotnie informowaliśmy, wystąpiły tam poważne trudności techniczne, z którymi nie mogły się uporać dwie spółki odpowiedzialne za przygotowanie i rozpoczęcie eksploatacji: SBM Offshore (właściciel platformy wydobywczej) i Talisman Energy (operator złoża Yme). Spór obu tych podmiotów wywołał dla nich poważne konsekwencje giełdowe i finansowe. LOTOS miał do wyboru albo strategię wypowiedzenia wojny prawnej i toczenia jej przez wiele lat z niepewnymi skutkami, albo podejmowanie konstruktywnych, silnie osadzonych w realiach biznesowych działań zmierzających do rozwiązania problemu. Wybraliśmy drugą opcję i okazało się, że była to bardzo trafna decyzja. Według porozumienia zawartego 12 marca 2013 roku wadliwa platforma zostanie usunięta ze złoża Yme, co otworzy drogę do przyszłej eksploatacji złoża. Udziałowcom koncesji Yme, w tym LOTOS E&P Norge wypłacone zostało odszkodowanie w wysokości w sumie 470 mln USD. Pragnę podkreślić, że byliśmy nie tylko inicjatorem, ale i jedną z głównych sił napędowych skłaniających do zawarcia tego porozumienia.

Negocjacje między stronami w sprawie zakończenia konfliktu dotyczącego przyszłej eksploatacji złoża rozpoczęto w czerwcu 2012 roku w Gdańsku z inicjatywy Grupy LOTOS. Osiągnięto porozumienie, dzięki racjonalnej współpracy i dobrej woli wszystkich współwłaścicieli koncesji. Zaangażowanie managerów Grupy LOTOS odpowiedzialnych za realizację projektu, jak też doradców prawnych i finansowych spółki, było kluczowe dla powodzenia tej złożonej operacji.

Dzięki zawartemu porozumieniu LOTOS odzyskał możliwość alternatywnego zagospodarowania złoża lub rynkowej sprzedaży swoich udziałów w koncesji Yme.

W 2013 roku LOTOS ma zamiar rozszerzyć ekspansję na Norweskim Szelfie Kontynentalnym. Planuje zakup udziałów w koncesjach wydobywczych, co pozwoli m.in. uruchomić tzw. tarczę podatkową i uzyskać zwrot większej części kapitału zainwestowanego w Yme.

- Strategia społecznej odpowiedzialności i Program etyczny oraz wspomniany Program Efektywność i Rozwój to nie jedyne zobowiązania LOTOSU wobec społeczeństwa, w jakie obfitował miniony rok. Firma należy do sygnatariuszy Deklaracji zrównoważonego rozwoju polskiego biznesu, ogłoszonej w 2012 r. 

   Zobowiązanie do prowadzenia działalności w sposób uwzględniający perspektywę zrównoważonego rozwoju jest wpisane nie tylko w naszą strategię, ale i w misję. Uznanie tej zasady za ważną spowodowało, że odpowiedzieliśmy na zaproszenie Ministerstwa Gospodarki, by włączyć się w prace nad dokumentem określającym najważniejsze wyzwania, przed jakimi stoją polscy przedsiębiorcy, w - zdawałoby się - odległej perspektywie 2050 roku. Zobowiązanie do prowadzenia działalności w sposób uwzględniający perspektywę zrównoważonego rozwoju jest wpisane nie tylko w naszą strategię, ale i w misję. Uznanie tej zasady za ważną spowodowało, że odpowiedzieliśmy na zaproszenie Ministerstwa Gospodarki, by włączyć się w prace nad dokumentem określającym najważniejsze wyzwania, przed jakimi stoją polscy przedsiębiorcy, w - zdawałoby się - odległej perspektywie 2050 roku. 

Zawarta w Deklaracji wizja zrównoważonego rozwoju obejmuje sześć kluczowych obszarów:  kapitał społeczny, kapitał ludzki, infrastrukturę, zasoby naturalne, energię oraz jakość państwa i jego instytucji.

O jednym z nich – energii - mówiliśmy w czerwcu 2012 r. po podpisaniu Deklaracji, wskazując na kontekst bezpieczeństwa w sektorze energii, silnie powiązanego z zapewnieniem stabilnych dostaw surowców energetycznych na polski rynek. Nie mniej ważnym obszarem dla funkcjonowania Grupy Kapitałowej LOTOS są zasoby naturalne, obejmujące surowce energetyczne, w tym gaz ziemny i ropę naftową, ale także takie dobra jak gleba, woda, powietrze, biomasa i ekosystem. Należy mieć świadomość, że to biznes w dużej mierze odpowiada za dotychczasowy sposób czerpania z zasobów naturalnych - przemysł, transport, usługi i rolnictwo zużywają około 70% energii. Konieczna jest zmiana wzorców produkcji i konsumpcji na bardziej zrównoważoną oraz gospodarowanie w obiegu zamkniętym, powodującym ograniczanie marnowania surowców i energii.

Otwieramy się także na nowe rozwiązania. Partnerstwo z takimi firmami, jak PGNiG czy CalEnergy stwarzają nam możliwości szerszego działania na rynku surowców. Jesteśmy zainteresowani również wykorzystaniem szans, jakie dla polskiej gospodarki powstaną dzięki nowo powołanemu programowi Inwestycje Polskie. Już w 2012 r. nawiązaliśmy współpracę ze spółką Azoty Tarnów, dzięki której mamy możliwość stać się jednymi z pierwszych jego beneficjentów. Analizujemy warunki potencjalnych projektów inwestycyjnych.  

Wiele innowacyjnych rozwiązań powstaje także w rafinerii. Dokładamy starań, by maksymalizować ponowne wykorzystanie surowców naturalnych. Dbamy o stałe poprawianie efektywności wykorzystania energii poprzez wymianę urządzeń na nowe, bardziej wydajne, monitorowanie zużycia energii i określanie kierunków jej oszczędzania oraz odzysk energii z gazów zrzutowych.

Biznes działa w otoczeniu przyrodniczym i często negatywnie wpływa na funkcje ekosystemów. Nie można ignorować tego faktu i nieodpowiedzialnie zanieczyszczać środowiska bądź marnotrawić energię i wodę. Oszczędne gospodarowanie zasobami, ochrona środowiska, korzystanie z niskoemisyjnych, nowoczesnych technologii, a także edukowanie klientów, czy podwykonawców nie jest modą, na którą mogą pozwolić sobie nieliczni. Jest to wyzwanie dla wszystkich firm w Polsce, niezależnie od ich wielkości. Tą zasadą kierujemy się także w LOTOSIE.

Ignorowanie istotnych wyzwań, takich jak zmiany klimatyczne i traktowanie ich, jako odległych, doprowadzi z jednej strony do degradacji środowiska i pogorszy warunki życia przyszłych pokoleń, ale też spowoduje spadek efektywności i konkurencyjności. W 2012 roku dokonaliśmy w Grupie LOTOS bardzo ważnej dla ochrony środowiska zmiany, polegającej na wprowadzeniu - jako surowca do produkcji wodoru i głównego nośnika energii - gazu ziemnego. Dzięki temu osiągnęliśmy dwa cele: pierwszy to obniżenie emisji podstawowego gazu cieplarnianego, czyli dwutlenku węgla (w samym tylko 2012 roku o 100 tys. ton), i drugi - znaczące obniżenie emisji innych zanieczyszczeń energetycznych, w tym dwutlenku siarki (o blisko 1,5 tys. ton) i pyłu (o 150 ton). Tego typu działanie stanowić powinno dla naszego otoczenia potwierdzenie, że deklaracje o zrównoważonym rozwoju mają dla LOTOSU praktyczne zastosowanie.

- Sektor naftowy stoi jednak także przed wyzwaniami zrównoważonego rozwoju, w obliczu których aktywność pojedynczej firmy nie jest wystarczająca. Zarówno rządy krajowe, jak i Komisja Europejska wywierają swoimi decyzjami znaczący wpływ na funkcjonowanie firm tej branży.

W przypadku naszej branży takich kluczowych wyzwań jest kilka, a Grupa LOTOS aktywnie włącza się w kreowanie korzystnych rozwiązań. Odgrywamy kluczową rolę w systemie bezpieczeństwa sektora energii w kraju, co powoduje, że ten obszar ma swoje odzwierciedlenie zarówno w strategii biznesowej, jak i w strategii społecznej odpowiedzialności naszej grupy kapitałowej.

Jednym z przykładów kwestii, które wymagają naszej aktywności, jest funkcjonowanie w Polsce Narodowego Celu Wskaźnikowego, który jest realizowany poprzez stosowanie biokomponentów i biopaliw. Są one droższe niż paliwa mineralne, stąd realizacja tego celu znacząco wpływa na koszt energii w transporcie. W naszej ocenie istniejąca możliwość zredukowania NCW jest dobrym rozwiązaniem. Oczekujemy rozszerzenia możliwości realizacji NCW w oparciu o stosowanie nowych technologii, jak np. technologia współuwodornienia oraz w oparciu o inne rodzaje energii ze źródeł odnawialnych, takich jak biogaz czy „zielona” energia elektryczna. 

Istotne są też propozycje Komisji Europejskiej zmierzające do zmiany systemu opodatkowania energii, prowadzące do uzależnienia poziomu opodatkowania od wartości energetycznej paliwa i emisji CO₂ przypisywanej do danego paliwa. Mogą one spowodować możliwość wystąpienia ryzyka zmian struktury popytu na paliwa. Podjęliśmy działania we współpracy z polskim rządem i poprzez swoje członkostwo w Central Europe Energy Partners (CEEP), by nie dopuścić do niekorzystnych rozwiązań. Nasza aktywność na forum Unii Europejskiej ma swoje potwierdzenie w coraz szerszej reprezentacji branży skupionej wokół CEEP. Liczymy, że wspólnie zapewnimy jej korzystne perspektywy, przy uwzględnieniu wyzwań związanych ze zrównoważonym rozwojem.